Γιατί ο Ντράγκι δεν θα καταφέρει να σώσει το ευρώ

Από το info@newsle.eu (sofokleous 10)
Πέμπτη, 09 Αύγουστος 2012 00:36

Στις 26 Ιουλίου ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είπε ότι η ΕΚΤ ‘θα κάνει ό,τι κι αν χρειαστεί’ για να σώσει το ευρώ και επιχείρησε να ενισχύσει το νόημα των λόγων του με την αποστροφή: ‘Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό’. Στις 2 Αυγούστου ο Μάριο Ντράγκι έκανε επίσημες ανακοινώσεις σύμφωνα με τις οποίες η κεντρική τράπεζα μπορεί να επαναλάβει τις αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά και μάλιστα ‘σε μέγεθος επαρκές ώστε να πετύχει τους στόχους της’, διαμηνύοντας ουσιαστικά ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να αγοράσει ακόμα περισσότερα ισπανικά και ιταλικά ομόλογα προκειμένου να μειώσει το κόστος δανεισμού των δύο μεγάλων κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας – της Ιταλίας και της Ισπανίας – που τυχόν εξώθησή τους εκτός αγορών διακυβεύει διάρρηξη της Ευρωζώνης.

Οι αισιόδοξοι ελπίζουν ότι με αυτή του την κίνηση ο Μάριο Ντράγκι θα καταφέρει να θέσει τέλος στην πολιτική αβεβαιότητα που είναι ίσως η πιο βασική ρίζα της κρίσης του ευρώ. Από την ίδρυση του ενιαίου νομίσματος ως το 2008, οι επενδυτές πίστευαν ότι σε περίπτωση που κάποια κρίση έπληττε την Ευρωζώνη, η ΕΚΤ θα στήριζε τις χώρες μέλη της χρηματοδοτώντας το δημόσιο χρέος τους. Αυτή ήταν η άποψη που αντανακλώνταν πολύ χαρακτηριστικά στην εξομοίωση των αποδόσεων των γερμανικών, ελληνικών, ιταλικών και ισπανικών ομολόγων. Αλλά η εμπιστοσύνη κατέρρευσε όταν ήρθε η κρίση και τα γεγονότα στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία έδειξαν στην πράξη ότι η ΕΚΤ δεν επρόκειτο να στηρίξει το δημόσιο χρέος όλων των κρατών ανεξαρτήτως προϋποθέσεων. Σήμερα η λογική των αισιόδοξων μας λέει πως αν ο Ντράγκι με τις εξαγγελίες του καταφέρει να αποκαταστήσει απλά την υπόσχεση της απροϋπόθετης και απεριόριστης στήριξης της ΕΚΤ στα κράτη, θα καταφέρει να επιστρέψει το τζίνι πίσω στο μπουκάλι.

Προφανώς όμως είναι πολύ πιο εύκολο να κάνεις ομελέτα από αβγά παρά αβγά από ομελέτα. Από τη στιγμή που οι επενδυτές έχουν εμπεδώσει πως η ΕΚΤ δεν στηρίζει απαραιτήτως το δημόσιο χρέος των κρατών της Ευρωζώνης, είναι πάρα πολύ δύσκολο να το ξεχάσουν. Ίσως γι’ αυτό να βούλιαξαν οι αγορές την περασμένη βδομάδα, όταν ο Ντράγκι για μια ακόμα φορά δεν κατάφερε να πάρει συγκεκριμένα μέτρα είτε μειώνοντας το βασικό επιτόκιο στόχο της ΕΚΤ είτε αγοράζοντας περισσότερα ομόλογα ανεξαρτήτως πολιτικών προϋποθέσεων.

Πρέπει βεβαίως να αναγνωρίσουμε ότι το νέο πρόγραμμα της ΕΚΤ που περιέγραψε στις 2 Αυγούστου ο Μάριο Ντράγκι έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να αποδώσει αποτελέσματα από τα προηγούμενα. Τι μας είπε ουσιαστικά ο Ντράγκι; Ότι η κεντρική τράπεζα θα ενεργοποιήσει εκ νέου το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων μόνο αν μια χώρα καταθέσει επισήμως προσφυγή για βοήθεια στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς ζητώντας την αγορά ομολόγων της στην πρωτογενή από αυτούς και έχοντας αποδεχτεί τους αυστηρούς όρους που συνοδεύουν ένα τέτοιο πρόγραμμα. Αυτή η διπλή προσέγγιση αγοράς ομολόγων, όπου ο ευρωπαϊκός μηχανισμός αγοράζει ομόλογα μιας χώρας στην πρωτογενή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αγοράζει ομόλογα της ίδιας χώρας στη δευτερογενή, θα μπορούσε να έχει πολύ πιο ισχυρά αποτελέσματα από ό,τι οι απλές αγορές ομολόγων περιορισμένου μεγέθους της ΕΚΤ στο παρελθόν. Παρά ταύτα τα προβλήματα παραμένουν και το βασικό ερώτημα είναι τι μπορεί να πετύχει ο Ντράγκι με μια πιο χαλαρή νομισματική πολιτική.

Η Ευρωζώνη έχει πολλά προβλήματα: τη μείωση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, τη χρόνια χαμηλή ανάπτυξη στην Πορτογαλία και την Ιταλία, τα σοβαρά προβλήματα δημοσίων οικονομικών της Ελλάδας και της Ισπανίας και την αδυναμία μετακίνησης της εργατικής δύναμης εκεί όπου υπάρχουν δουλειές. Όλα αυτά μπορούν να λυθούν με μια απλή μείωση των επιτοκίων;

Ενδεχομένως το στοίχημα του Μάριο Ντράγκι να είναι πως η ποσοτική χαλάρωση θα πληθωρίσει τους ονομαστικούς μισθούς και τις ονομαστικές τιμές στα κράτη του πυρήνα και θα εξασθενήσει το ευρώ έτσι ώστε οι χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας να γίνουν πιο ανταγωνιστικές σε σχέση με τη Γερμανία και τον υπόλοιπο κόσμο. Είναι όμως δύσκολο να δούμε πως αυτό θα έχει αποτελέσματα στην πράξη. Πόσο θα αλλάξει το γεγονός ότι η Γερμανία έχει πολύ πιο παραγωγική οικονομία και υψηλές εξαγωγές;

Μια δεύτερη ιδέα είναι πως η νέα πολιτική του προέδρου της ΕΚΤ προσπαθεί να αγοράσει χρόνο ώστε η Ισπανία και η Ιταλία να μπορέσουν να εφαρμόσουν τις οδυνηρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να ανοίξουν τις αγορές προϊόντων και απασχόλησης και να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Η υπόθεση είναι πως στην περίπτωση αυτή οι χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας θα αποκαταστήσουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους κι έτσι μετά από λίγο καιρό οι χώρες του πυρήνα θα θελήσουν να κινηθούν προς μια πλήρη δημοσιονομική και νομισματική ένωση μαζί τους. Όμως αυτό το σενάριο είναι απίθανο να επαληθευτεί αφού είναι γνωστό ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές δεν κάνουν κάποια σοβαρή διαφορά βραχυπρόθεσμα. Συν το ότι η Ισπανία και η Ιταλία δεν θα καταφέρουν να πετύχουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους αν κρίνουμε από τα σημερινά μεγέθη ύφεσης και δημόσιου χρέους τους. Ακόμα κι ένα μεγάλο κύμα απολύσεων εργαζομένων από το δημόσιο τομέα στη μέση μιας μεγάλης ύφεσης δεν στηρίζει την ανάπτυξη ούτε αλλάζει την παραγωγικότητα της βιομηχανίας. Το πιθανότερο είναι πως απλά οι Ισπανοί και οι Ιταλοί θα κουραστούν από τη συντριπτική λιτότητα και θα αντιδράσουν. Η Ιταλία πάει μάλιστα σε εκλογές ως την άνοιξη του 2013 και ουδείς μπορεί να ξέρει τι βγάλουν οι κάλπες.

Κατά συνέπεια, το νέο σχέδιο της ΕΚΤ μάλλον θα επιδεινώσει την κατάσταση στην Ευρώπη παρά θα τη βελτιώσει. Μια πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης που θα φέρει πληθωρισμό στη Γερμανία και εξασθένηση του ευρώ, θα προκαλέσει τις ισχυρές αντιδράσεις ων Γερμανών. Όπως αντιδρούν σήμερα οι λαοί της ευρωπαϊκής περιφέρειας στη λιτότητα και την αύξηση της ανεργίας, έτσι θα αρχίσουν να αντιδρούν κι οι Γερμανοί αμφισβητώντας τη βιωσιμότητα του κοινού νομίσματος. Με αποτέλεσμα να αυξηθεί δραστικά ο κίνδυνος διάρρηξης της Ευρωζώνης για πολιτικούς λόγους.